مارکت‌پلیس‌ها یکی از محبوب‌ترین و موفق‌ترین مدل‌های کسب‌وکار هستند؛ از آمازون و علی‌بابا تا نمونه‌های داخلی مانند دیجی‌کالا و ترب. ذر این پلتفرم‌ها فروشندگان می‌توانند محصولات خود را به صورت مستقیم به خریداران عرضه کنند.

مارکت‌پلیس‌ها به دلایل مختلفی مانند کاهش هزینه‌های عملیاتی برای فروشنده‌ها، تنوع انتخاب برای مشتریان و قدرت مقیاس‌پذیری بالا برای صاحبان پلتفرم بسیار محبوب شده‌اند.
دیگر لازم نیست برای شروع یک کسب و کار، سرمایه‌ هنگفتی صرف راه‌اندازی فروشگاه اینترنتی یا تبلیغات سنگین کنید؛ کافی است به یک مارکت‌پلیس بپیوندید و با استفاده از زیرساخت‌ها و مخاطبان آماده‌ی آن، مسیر رشد خود را آغاز کنید.
در ادامه این بلاگ، به طور کامل به بررسی مزایا، چالش‌ها و نکاتی که برای موفقیت در یک مارکت‌پلیس باید بدانید خواهیم پرداخت.

مارکت پلیس چیست؟

مارکت‌پلیس (Marketplace) یک نوع فروشگاه اینترنتی است که خودش مستقیماً فروشنده نیست، بلکه بستری فراهم می‌کند تا چندین فروشنده بتوانند محصولاتشان را به مشتریان عرضه کنند؛ مثل یک پاساژ آنلاین.
برخلاف مدل تک‌فروشندگی که تنها یک فروشنده محصولات خود را عرضه می‌کند، در مارکت‌پلیس تنوع فروشنده و کالا بسیار بیشتر است، و برخلاف پلتفرم‌های واسط مثل دیوار که فقط نقش ارتباط‌دهنده دارند، مارکت‌پلیس‌ها معمولاً خدمات پرداخت، ارسال و پشتیبانی را هم بر عهده دارند.
آمازون و علی بابا به عنوان نمونه‌های موفق جهانی سالانه میلیاردها دلار فروش دارند. در ایران هم دیجی کالا با عضویت بیش از 200٬000 عضو فعال موفق‌ترین مارکت پلیس ایرانی محسوب می‌شود که رکوردهای فروش اینترنتی در ایران را کاملا جا به جا کرده است.

چند فروشندگی چیست؟

چند فروشندگی به مدلی از فروش در فروشگاه‌های آنلاین گفته می‌شود که در آن بیش از یک فروشنده می‌توانند محصولات خود را روی یک پلتفرم مشترک عرضه کنند. در این مدل، هر فروشنده می‌تواند با داشتن پنل اختصاصی، محصولات خود را ثبت، قیمت‌گذاری و مدیریت کند، در حالی که مشتری تنها با یک تجربه خرید یکپارچه مواجه است. این مدل نه‌تنها تنوع کالاها را برای خریداران افزایش می‌دهد، بلکه برای فروشنده‌ها – به‌ویژه کسب‌وکارهای کوچک یا تازه‌کار – فرصتی فراهم می‌کند تا بدون نیاز به راه‌اندازی فروشگاه مستقل، به بازارهای بزرگ‌تری دسترسی پیدا کنند.

نحوه‌ی فعالیت چند فروشنده در مارکت پلیس

در مارکت‌پلیس، هر فروشنده پس از ثبت‌نام و تأیید، به یک پنل اختصاصی دسترسی پیدا می‌کند که از طریق آن می‌تواند محصولاتش را ثبت، قیمت‌گذاری و موجودی را مدیریت کند. فروشنده‌ها به‌صورت مستقل فعالیت می‌کنند، اما فرآیندهایی مثل نمایش محصولات، دریافت سفارش، پرداخت، ارسال و حتی پشتیبانی مشتری از طریق خود پلتفرم انجام می‌شود. این سیستم باعث می‌شود مشتریان بدون نیاز به تعامل جداگانه با هر فروشنده، تجربه‌ای یکپارچه و راحت از خرید داشته باشند، در حالی که فروشنده‌ها از زیرساخت فنی، ترافیک بالا و اعتماد ایجادشده توسط مارکت‌پلیس بهره‌مند می‌شوند.

مزایای چند فروشندگی

کاهش هزینه تأمین و انبارداری

چون فروشندگان خودشان کالا را تأمین و ارسال می‌کنند، نیازی به سرمایه‌گذاری سنگین در انبار و موجودی نیست.

درآمدزایی پایدار از طریق کمیسیون فروش

هر بار که فروشنده‌ای محصولی می‌فروشد، پلتفرم درصدی به عنوان کارمزد دریافت می‌کند، بدون درگیر بودن مستقیم با فروش.

افزایش سریع تنوع محصولات بدون هزینه اضافی

اضافه شدن فروشندگان جدید باعث گسترش سریع دسته‌بندی‌ها و کالاها بدون نیاز به خرید مستقیم توسط پلتفرم می‌شود.

جذب ترافیک بیشتر و بهبود تجربه کاربری

تنوع بالا و رقابت بین فروشندگان، باعث افزایش رضایت کاربران و تکرار خرید می‌شود.
مزایای مارکت پلیس

مقیاس‌پذیری بالا با حفظ ساختار سبک و چابک

پلتفرم می‌تواند هزاران فروشنده را مدیریت کند، بدون نیاز به افزایش متناسب منابع انسانی یا لجستیکی.

تمرکز بر توسعه برند و تجربه کاربری

چون بار عملیاتی فروش بر دوش فروشندگان است، پلتفرم می‌تواند روی بهبود خدمات، بازاریابی و ارتقای تکنولوژی متمرکز شود.

افزایش ارزش برند و جذابیت برای سرمایه‌گذاران

مدل چندفروشندگی به‌دلیل پتانسیل رشد بالا و سوددهی قابل‌توجه، ارزش برند را بالا می‌برد و توجه سرمایه‌گذاران را جلب می‌کند.

انواع مارکت پلیس‌ها

مارکت پلیس‌ها براساس مخاطبی که دارند، محصولاتی که ارائه می‌دهند، مدل کاری (bussines plan) و مدل درآمدی به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. وابسته به اینکه مارکت پلیس در کدام دسته بندی قرار بگیرد از سیاست‌ها و عملکرهای مختلفی استفاه می‌کند. در ادامه با انواع مارکت پلیس آشنا می‌شویم.

براساس مخاطب

یکی از دسته‌یندی‌های مارکت پلیس براساس ماهیت کسب و کار و مخاطبان شما تعیین می‌شود.

مارکت پلیس B2B

مارکت‌پلیس B2B یا «بازارگاه بین کسب‌وکارها» یک پلتفرم آنلاین است که کسب‌وکارها به‌جای مشتریان عادی، محصولات یا خدمات خود را به سایر کسب‌وکارها می‌فروشند. تفاوت اصلی این مدل با مارکت‌پلیس‌های معمولی (B2C) در حجم سفارش‌ها، نوع قراردادها و نحوه تعامل فروشنده‌ها و خریداران است. به‌عنوان مثال، خرید و فروش عمده کالا، قراردادهای بلندمدت و قیمت‌گذاری تخصصی از ویژگی‌های مارکت‌پلیس‌های B2B است. این نوع بازارگاه‌ها باعث ساده‌تر شدن فرآیندهای پیچیده خرید بین شرکت‌ها می‌شوند و ارتباط مستقیم و مطمئن بین تولیدکنندگان، تأمین‌کنندگان و خریداران را تسهیل می‌کنند. Alibaba یکی از بزرگ‌ترین مارکت‌پلیس‌های B2B است.
طراحی اپلیکیشن عمده فروشی
صفر تا صد عمده فروشی آنلاین

مارکت پلیس B2C

مارکت‌پلیس B2C یا «بازارگاه بین کسب‌وکار و مشتری» پلتفرمی است که در آن فروشندگان محصولات یا خدمات خود را مستقیماً به مشتریان عادی می‌فروشند. در این مدل، تمرکز اصلی بر تجربه خرید آسان، تنوع بالای کالا و خدمات پس از فروش است و سفارش‌ها معمولاً در حجم‌های کوچک‌تر و با قیمت‌های مصرف‌کننده انجام می‌شوند. برخلاف مدل‌های B2B که عمدتاً معاملات بزرگ و قراردادی دارند، مارکت‌پلیس‌های B2C برای جذب مشتریان گسترده و ایجاد رضایت فوری طراحی شده‌اند. نمونه‌های موفق این مدل در جهان شامل آمازون و eBay و در ایران دیجی‌کالا و بامیلو هستند که با ارائه تنوع بالا و تجربه کاربری ساده، محبوبیت زیادی کسب کرده‌اند.

مارکت پلیس C2C

مارکت‌پلیس C2C یا «بازارگاه بین مصرف‌کننده‌ها» پلتفرمی است که در آن افراد معمولی می‌توانند کالاها یا خدمات دست‌دوم یا نو خود را به‌صورت مستقیم به دیگر مصرف‌کنندگان بفروشند. در این مدل، پلتفرم نقش واسطه و تسهیل‌کننده معامله را دارد و معمولاً فرآیند خرید و فروش ساده‌تر و با حجم کمتر انجام می‌شود. تأثیر اصلی این مدل بر نحوه عملکرد مارکت‌پلیس، تمرکز بر ایجاد اعتماد بین کاربران، امنیت تراکنش‌ها و ارائه ابزارهای آسان برای ثبت و مدیریت آگهی‌ها است. نمونه‌های موفق مارکت‌پلیس C2C شامل دیوار و شیپور در ایران و eBay در سطح جهانی هستند که به کاربران اجازه می‌دهند به راحتی کالاهای خود را به فروش برسانند و خرید کنند.

براساس تحقیقات و تحلیل‌های www.statista.com :
حدود 40 تا 50 درصد از مارکت‌پلیس‌های B2C می‌توانند به موفقیت قابل توجهی برسند.
حدود 30 تا 40 درصد از مارکت‌پلیس‌های B2B به سوددهی و پایداری می‌رسند.
تنها حدود 20 تا 30 درصد از مارکت پلیس‌های C2C موفق و پایدار باقی می‌مانند.

براساس محصولات

مارکت پلیس‌ها براساس تنوع محصولاتی که ارائه می‌دهند به دو دسته تقسیم می‌شوند. در ادامه با این دو دسته بندی بیشتر آشنا می‌شویم.

مارکت پلیس عمودی| تامین تخصصی

مارکت‌پلیس عمودی (Vertical Marketplace) نوعی بازار آنلاین است که فقط روی یک صنعت خاص یا گروه مشخصی از کالاها یا خدمات تمرکز دارد. مثلاً یک مارکت‌پلیس مخصوص فروش لوازم آرایشی، تجهیزات پزشکی، یا خدمات حقوقی.
مارکت‌پلیس‌های عمودی به عمق می‌روند و نیازهای تخصصی یک بازار خاص را بهتر برطرف می‌کنند. همین تمرکز باعث می‌شود این پلتفرم‌ها بتوانند تجربه کاربری دقیق‌تر، خدمات تخصصی‌تر، و کیفیت بالاتری در پشتیبانی، قیمت‌گذاری یا مشاوره ارائه دهند.
یکی از نمونه‌های موفق مارکت پلیس عمودی در ایران زنبیل است که در زمینه‌ی فروش لوازم خانگی به صورت تخصصی کار می‌کنند.
انواع مارکت پلیس براساس تنوع محصولات

مارکت پلیس افقی| تامین محصولات متنوع

مارکت‌پلیس افقی (Horizontal Marketplace) به پلتفرمی گفته می‌شود که محصولات یا خدمات متنوعی از دسته‌بندی‌های مختلف را در یک مکان ارائه می‌دهد، بدون این‌که فقط روی یک حوزه خاص تمرکز داشته باشد. این مدل به‌جای تخصصی بودن، سعی می‌کند نیازهای مختلف کاربران را در زمینه‌های گوناگون پاسخ دهد. به‌همین دلیل، مدیریت چنین پلتفرمی پیچیده‌تر است و نیازمند ساختار منظم، سیستم جست‌وجوی قوی، و پشتیبانی گسترده برای پوشش دادن دسته‌بندی‌های گوناگون است. مارکت‌پلیس افقی معمولاً کاربران بیشتری جذب می‌کند چون دامنه انتخاب گسترده‌تری دارد. از نمونه‌های موفق جهانی این مدل می‌توان به Amazon و eBay اشاره کرد، و در ایران نیز دیجی‌کالا و با سلام از معروف‌ترین مارکت‌پلیس‌های افقی هستند که توانسته‌اند با تنوع بالا، سهم بزرگی از بازار را به‌دست آورند.

براساس thepaypers.com حدود 40 تا 50 درصد مارکت پلیس‌های افقی با توجه به تمرکز بر تنوع محصولات و مشتریان به سوددهی و رشد قابل توجه می‌رسند.
براساس aleran.com حدود 25% مارکت پلیس‌های عمودی با تمرکز ارائه تخصصی محصولات و خدمات به موفقیت و سوددهی رسیده‌اند و استفاده از سیاست‌های B2B به موفقیت مارکت پلیس‌های عمودی کمک می‌کند.

براساس مدل کاری

علاوه بر دسته بندی‌های قبلی مارکت پلیس‌ها براساس اینکه مارکت پلیس باشند یا اینکه محصولات خود را هم در کنار فروشندگان عضو ارائه می‌دهند به دو دسته تقسیم می‌شوند.

PURE مارکت پلیس

مارکت‌پلیس Pure یا «بازارگاه خالص» به پلتفرمی گفته می‌شود که فقط نقش واسطه بین فروشنده و خریدار را ایفا می‌کند و خودش مالک یا تأمین‌کننده‌ی هیچ کالایی نیست. در این مدل، تمام محصولات یا خدمات توسط فروشندگان شخص ثالث ارائه می‌شوند و مارکت‌پلیس فقط بستری برای نمایش، پرداخت، و گاهی ارسال فراهم می‌کند.
ساختار Pure باعث می‌شود که مارکت‌پلیس بتواند سریع‌تر رشد کند چون نیازی به سرمایه‌گذاری روی موجودی کالا یا لجستیک اختصاصی ندارد. از طرفی، کنترل روی کیفیت کالا یا خدمات ممکن است دشوارتر باشد و پلتفرم باید سیستم‌های نظارتی و پشتیبانی قوی‌تری داشته باشد.
نمونه‌های موفق جهانی این مدل شامل eBay و Airbnb هستند، و در ایران نیز دیوار و شیپور از معروف‌ترین نمونه‌های مارکت‌پلیس‌های خالص به حساب می‌آیند.
انواع مارکت پلیس براساس مدل کاری

Hybrid مارکت

مارکت‌پلیس Hybrid یا ترکیبی به پلتفرمی گفته می‌شود که هم خودش مستقیماً محصولات یا خدماتی را عرضه می‌کند، و هم به فروشندگان دیگر اجازه می‌دهد کالاهایشان را در همان بستر بفروشند. یعنی این مدل ترکیبی از مارکت‌پلیس خالص و فروشگاه مستقیم است.
ساختار ترکیبی به پلتفرم اجازه می‌دهد هم از طریق فروش مستقیم سود کند، هم از کمیسیون فروش دیگران. تأثیر این مدل روی عملکرد این است که مارکت‌پلیس کنترل بیشتری روی کیفیت، قیمت و تجربه کاربر دارد، اما همزمان نیازمند سرمایه‌گذاری بیشتر برای موجودی و عملیات لجستیکی است.
از نمونه‌های موفق جهانی می‌توان به Amazon اشاره کرد که هم خودش کالا می‌فروشد و هم فروشندگان مستقل را می‌پذیرد. در ایران هم دیجی‌کالا مثالی بارز از یک مارکت‌پلیس ترکیبی است که به مرور از فروش مستقیم به جذب فروشنده‌های متعدد رسیده و مدل دوگانه‌ای را اجرا می‌کند.

با وجود اینکه مارکت پلیس‌های Pure درصد بیشتری از بازار را به خود اختصاص داده‌اند اما مارکت پلیس‌های Hybrid رشد و سود دهی بیشتری در سال‌های اخیر داشته‌اند.

براساس مدل درآمدی

مارکت پلیس‌ها براساس مدل درآمدی که برای خود برنامه‌ریزی کرده‌اند و مدل همکاری‌شان با فروشندگان به 4 دسته‌ی مختلف تقسیم می‌شوند. در ادامه با این دسته‌بندی‌ها آشنا می‌شویم.

کمیسیونی

مارکت‌پلیس با مدل درآمدی کمیسیون، به پلتفرمی گفته می‌شود که از هر تراکنشی که بین فروشنده و خریدار انجام می‌شود، درصدی به‌عنوان کارمزد یا سهم خود برمی‌دارد. یعنی مارکت‌پلیس فقط زمانی درآمد کسب می‌کند که یک فروش واقعی اتفاق بیفتد. این مدل برای پلتفرم‌هایی که فروشندگان متعدد دارند بسیار رایج است، چون باعث می‌شود فروشنده‌ها بدون هزینه اولیه وارد شوند و فقط در صورت فروش، مبلغی پرداخت کنند. از نظر عملکرد، این مدل درآمدی باعث می‌شود مارکت‌پلیس انگیزه بیشتری برای جذب فروشنده، بهینه‌سازی تجربه خریدار و افزایش حجم تراکنش‌ها داشته باشد. مارکت‌پلیس‌هایی مثل Amazon، eBay، Etsy در دنیا و دیجی‌کالا، دیوار و ترب در ایران، از مدل کمیسیون برای کسب درآمد استفاده می‌کنند.

حق اشتراک

در مدل درآمدی حق اشتراک، مارکت‌پلیس به‌جای دریافت درصد از هر فروش، از فروشنده‌ها یا گاهی خریداران، مبلغ ثابتی را به‌صورت ماهانه یا سالانه دریافت می‌کند تا بتوانند از امکانات پلتفرم استفاده کنند. در این مدل، پلتفرم حتی اگر فروش هم صورت نگیرد، درآمد ثابتی دارد. این باعث می‌شود تمرکز مارکت‌پلیس بیشتر روی ارائه امکانات حرفه‌ای، ابزارهای بازاریابی و پشتیبانی بهتر برای کاربران باشد. فروشنده‌هایی که به‌صورت جدی و مداوم فعالیت دارند، معمولاً از این مدل استقبال می‌کنند. از نمونه‌های موفق جهانی می‌توان به LinkedIn Premium (برای خدمات شغلی) یا Shopify (برای فروشگاه‌سازها) اشاره کرد، و در ایران نیز ژاکت یا برخی بسته‌های فروشندگان در دیجی‌کالا مدل اشتراکی دارند.

لیست محصول

در مدل درآمدی لیست محصول، مارکت‌پلیس برای هر کالایی که فروشنده روی پلتفرم قرار می‌دهد، هزینه‌ای دریافت می‌کند؛ یعنی صرف‌نظر از این‌که آن محصول به فروش برسد یا نه، فروشنده باید بابت نمایش هر آگهی یا لیست، مبلغی بپردازد. این مدل برای مارکت‌پلیس‌هایی مناسب است که حجم زیادی از فروشندگان کوچک یا مقطعی دارند، و درآمدشان از تعداد بالای لیست‌ها به‌دست می‌آید. از نظر عملکرد، این مدل باعث می‌شود پلتفرم تمرکزش را روی کیفیت لیست‌ها، تنوع محصولات و جذب فروشنده‌های تازه‌کار بگذارد. پلتفرم‌هایی مانند Etsy (برای برخی خدمات)، OLX، Craigslist و در ایران دیوار (برای بعضی دسته‌بندی‌ها) از این مدل استفاده می‌کنند.

ترکیبی

مارکت‌پلیس با مدل درآمدی ترکیبی، پلتفرمی‌ست که برای کسب درآمد، هم‌زمان از چند روش مختلف استفاده می‌کند؛ مثلاً ممکن است از هر فروش کمیسیون بگیرد، برای ثبت لیست محصولات هزینه دریافت کند، و در عین حال اشتراک ماهانه هم ارائه دهد. این مدل انعطاف‌پذیر، به مارکت‌پلیس امکان می‌دهد تا متناسب با نوع فروشنده‌ها یا دسته‌بندی محصولات، ساختار درآمدی متنوعی داشته باشد. تأثیر این مدل روی عملکرد پلتفرم این است که جریان درآمدی پایدارتری ایجاد می‌کند و به جذب گروه‌های مختلف فروشنده (از حرفه‌ای تا تازه‌کار) کمک می‌کند. بسیاری از مارکت‌پلیس‌های موفق جهان مثل Amazon، Etsy و Airbnb و همچنین پلتفرم‌هایی مانند دیجی‌کالا و ژاکت در ایران، از مدل‌های ترکیبی برای کسب درآمد استفاده می‌کنند.

مارکت پلیس	مدل درآمدی اصلی	توضیحات تکمیلی
دیجی کالا	ترکیبی (کمیسیون+اشتراک)	کمیسیون متغیر براساس دسته بندی+هزینه خدمات و بسته‌های اشتراکی فروشندگان
با سلام	کمیسیون	درصد مشخصی از هر تراکنش
زنبیل	ترکیبی	فروش مستقیم و فروش واسطه‌ای همراه با کمیسیون
ترب	لیست محصول+اشتراک	هزینه برای نمایش در نتایج جستجو+اشتراک ماهانه برای بیشتر دیده شدن
ایسمینار	کمیسیون	درصدی از فروش هر وبیناریا دوره آموزشی
دیوار	ترکیبی(لیست محصول+تبلیغات)	آگهی رایگان با محدودیت؛ هزینه برای ثبت در برخی دسته‌ها یا بالا بردن بازدیدها
شیپور	لیست محصول	آگهی رایگان با محدودیت؛ هزینه برای ثبت در برخی دسته‌ها یا بالا بردن بازدیدها

چالش‌های مارکت پلیس

هر کسب و کاری در کنار تمام مزایا و سودآوری‌ها که برای شما فراهم می‌کند چالش‌ها و مشکلاتی هم به همراه دارد که باید با مسیرهای نتیجه بخش و کوتاه به آنها پاسخ داده شود. در ادامه با بخشی از چالش‌های مارکت پلیس بیشتر آشنا می‌شویم.

جذب فروشنده و اعتماد

مارکت‌پلیس‌ها با فراهم کردن بستری امن و قابل اعتماد، می‌توانند فروشنده‌های مختلف را جذب کنند و اعتماد خریداران را جلب نمایند. این اعتماد باعث می‌شود کاربران راحت‌تر خرید کنند و فروشندگان نیز انگیزه داشته باشند محصولات‌شان را در این پلتفرم عرضه کنند.
چالش‌های مارکت پلیس

مدیریت کیفیت، لجستیک و پشتیبانی

یکی از مزایای بزرگ مارکت‌پلیس، امکان کنترل و نظارت بر کیفیت محصولات، خدمات لجستیکی و پشتیبانی است. این مدیریت متمرکز کمک می‌کند تا تجربه کاربری بهبود یابد و رضایت مشتریان افزایش پیدا کند.

پیچیدگی‌های فنی (زیرساخت، اتصال درگاه، گزارش گیری)

مارکت‌پلیس‌ها با داشتن زیرساخت‌های فنی قوی، از جمله اتصال درگاه‌های پرداخت، سیستم گزارش‌گیری دقیق و مدیریت داده‌های بزرگ، می‌توانند عملیات فروش را ساده‌تر و کارآمدتر کنند. این موضوع به فروشندگان و خریداران کمک می‌کند تا به راحتی و با امنیت کامل معامله کنند.

مسیر موفقیت در چالش‌های مارکت پلیس

شما نمی‌توانید کسب و کاری را پیدا کنید که چالش نداشته باشد بنابراین باید برای چالش‌های هر کسب و کار راهکارهای درست و مناسب را پیدا کنیم تا بتوانیم به موفق‌ترین شکل کسب و کار خود را پیش ببریم.

استفاده از روش‌های اعتمادسازی

یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های مارکت‌پلیس‌ها، جذب فروشنده‌های معتبر و هم‌زمان جلب اعتماد خریداران است. اعتمادسازی نقش حیاتی در حل این چالش دارد. برای ایجاد اعتماد، مارکت‌پلیس‌ها باید شفافیت عملکرد خود را افزایش دهند، قوانین و سیاست‌های واضح برای فروشندگان و خریداران تعیین کنند و سیستم‌های امنیتی قدرتمند برای پرداخت و حفظ اطلاعات کاربران فراهم کنند. ارائه خدمات پشتیبانی سریع و مؤثر، نمایش نظرات و امتیازدهی کاربران، و تضمین کیفیت محصولات از دیگر راهکارهای مهم برای جلب اعتماد است. وقتی فروشندگان و خریداران احساس امنیت و اطمینان کنند، تمایل بیشتری برای فعالیت در پلتفرم پیدا می‌کنند که در نهایت به رشد و موفقیت مارکت‌پلیس منجر می‌شود.
15 نکته‌ی طلایی اعتمادسازی

استفاده از بهترین کسب‌وکارها در لجستیک و پشتیبانی

یکی از چالش‌های مهم مارکت‌پلیس‌ها مدیریت کیفیت محصولات، لجستیک و خدمات پشتیبانی است. برای غلبه بر این مشکلات، همکاری با بهترین شرکت‌ها و کسب‌وکارهای تخصصی در زمینه لجستیک و پشتیبانی، می‌تواند یک راهکار مؤثر و هوشمندانه باشد. این همکاری‌ها به مارکت‌پلیس‌ها کمک می‌کند تا فرآیند ارسال کالاها سریع‌تر، دقیق‌تر و با کیفیت‌تر انجام شود و همچنین پشتیبانی حرفه‌ای برای مشتریان فراهم گردد.
در ایران، دیجی‌کالا به عنوان یکی از بزرگ‌ترین و موفق‌ترین مارکت‌پلیس‌ها، نمونه‌ای بارز از این رویکرد است. دیجی‌کالا با همکاری با شرکت‌های حمل‌ونقل معتبر و راه‌اندازی سیستم پشتیبانی قوی، توانسته تجربه خریدی مطمئن و رضایت‌بخش برای مشتریان فراهم کند و استانداردهای بالایی در کیفیت خدمات و لجستیک به‌وجود آورد. این مدل همکاری باعث شده تا دیجی‌کالا بتواند رشد سریعی داشته باشد و اعتماد خریداران و فروشندگان را به خود جلب کند.
راهکارهای موفقیت در مارکت پلیس

استفاده از هاست و زیرساخت‌های قوی

یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های مارکت‌پلیس‌ها، مدیریت پیچیدگی‌های فنی مانند زیرساخت قدرتمند، اتصال امن درگاه‌های پرداخت و سیستم‌های گزارش‌گیری دقیق است. استفاده از هاست‌های پرسرعت و زیرساخت‌های ابری قوی، می‌تواند عملکرد پلتفرم را به‌طور چشمگیری بهبود ببخشد و از قطعی‌های ناگهانی یا کاهش سرعت جلوگیری کند. همچنین، پیاده‌سازی سیستم‌های گزارش‌گیری دقیق به مدیران کمک می‌کند تا رفتار کاربران و فروشندگان را به‌خوبی رصد کرده و تصمیمات بهتری برای رشد کسب‌وکار اتخاذ کنند.

در ایران، مارکت‌پلیس موفق دیجی‌کالا نمونه بارزی است که با سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های فناوری و استفاده از سرویس‌های ابری، توانسته تجربه کاربری روان، اتصال مطمئن درگاه‌های پرداخت و گزارش‌گیری‌های پیشرفته‌ای را فراهم کند. این زیرساخت قوی یکی از عوامل کلیدی در حفظ پایداری و رشد سریع دیجی‌کالا به شمار می‌آید.

در سپهر شما می‌توانید مارکت پلیس خود را با قوی‌ترین زیرساخت‌های ممکن و همکاری کسب و کارهای معتبر برای درگاه پرداخت و ارسال استفاده کنید.

کلیک کنید و در کمتر از 5 دقیقه مارکت پلیس خود را بسازید...

مسیرهای راه اندازی مارکت پلیس

راه‌اندازی یک مارکت‌پلیس می‌تواند از مسیرهای مختلفی انجام بشود و بسته به منابع، تخصص تیم و هدف کسب‌وکار، گزینه‌های متنوعی پیش روی کارآفرین‌ها قرار دارد. بعضی از افراد ترجیح می‌دهند مارکت‌پلیس را از صفر و با توسعه اختصاصی بسازند تا کاملاً متناسب با نیازها و ویژگی‌های مورد نظرشان باشد، در حالی‌که بعضی دیگه از پلتفرم‌های آماده یا پلتفرم‌های فروشگاه ساز استفاده می‌کنند تا سریع‌تر و با هزینه کمتر وارد بازار بشوند. مسیر سوم هم استفاده از افزونه‌های مارکت‌پلیس روی سیستم‌های مدیریت محتوا (مثل وردپرس با ووکامرس یا مجنتو) هست که امکان سفارشی‌سازی بیشتری نسبت به مدل‌های آماده ارائه می‌دهد. انتخاب هرکدوم از این مسیرها به بودجه، زمان، سطح دانش فنی و استراتژی رشد بستگی دارد.

فروشگاه سازها

یکی از مسیرهای سریع و کم‌هزینه برای راه‌اندازی مارکت‌پلیس، استفاده از فروشگاه‌سازهاست. این ابزارها به کسب‌وکارها اجازه می‌دن بدون نیاز به دانش فنی یا تیم توسعه اختصاصی، فروشگاه آنلاین یا مارکت‌پلیس خودشون رو راه‌اندازی کنن.
در این بین، فروشگاه‌ساز سپهر به‌عنوان یکی از گزینه‌های تخصصی بازار ایران، امکاناتی فراتر از فروشگاه‌سازهای معمولی ارائه می‌ده. سپهر با قابلیت‌هایی مثل پشتیبانی از چندفروشندگی، اتصال آسان به درگاه‌های بانکی، پنل پیشرفته گزارش‌گیری، مدیریت سفارش‌ها، و زیرساخت ابری پایدار، به‌طور ویژه برای کسب‌وکارهایی طراحی شده که قصد دارند مارکت‌پلیس راه‌اندازی کنند. همچنین سپهر پیشنهادهای ویژه‌ای برای راه‌اندازی مارکت‌پلیس‌ها در نظر گرفته که آن را به گزینه‌ای مقرون‌به‌صرفه و قابل اعتماد برای استارتاپ‌ها و کسب‌وکارهای نوپا تبدیل کرده است.

راه اندازی مارکت پلیس با سپهر

وردپرس

یکی از مسیرهای پرطرفدار برای راه‌اندازی مارکت‌پلیس، استفاده از وردپرس به‌همراه افزونه‌های فروشگاهی قدرتمند است. وردپرس به‌عنوان یک سیستم مدیریت محتوا (CMS) رایگان و انعطاف‌پذیر، این امکان را فراهم می‌کند تا با نصب افزونه‌ی ووکامرس (WooCommerce)، یک فروشگاه اینترنتی کامل راه‌اندازی کنید.
اما برای تبدیل این فروشگاه به یک مارکت‌پلیس با قابلیت چندفروشندگی، کافیست افزونه‌ی Dokan را به ووکامرس اضافه کنید. پلاگین دکان امکاناتی مانند ایجاد پنل اختصاصی برای فروشنده‌ها، مدیریت محصولات توسط فروشنده، تقسیم درآمد بین مدیر سایت و فروشنده، و بررسی گزارش‌های فروش را فراهم می‌کند. این مسیر نه‌تنها کم‌هزینه و قابل سفارشی‌سازی است، بلکه به شما اجازه می‌دهد بدون نیاز به توسعه از صفر، یک مارکت‌پلیس حرفه‌ای و قابل توسعه بسازید.
انواع روش‌های راه اندازی مارکت پلیس

کد نویسی اختصاصی

یکی از مسیرهای حرفه‌ای اما زمان‌بر برای راه‌اندازی مارکت‌پلیس، توسعه آن از طریق کدنویسی اختصاصی است. در این روش، کل پلتفرم از پایه و دقیقاً مطابق با نیازهای کسب‌وکار طراحی و پیاده‌سازی می‌شود. مزیت اصلی این مسیر، قابلیت شخصی‌سازی کامل در تمام بخش‌هاست؛ از ظاهر رابط کاربری گرفته تا فرآیندهای ثبت‌نام، فروش، تسویه‌حساب، لجستیک، پشتیبانی، و گزارش‌گیری. این انعطاف بالا به کسب‌وکار اجازه می‌دهد تا دقیقاً آنچه در ذهن دارد را بدون محدودیت‌های فنی یا قالب‌های آماده اجرا کند. البته باید در نظر داشت که این مسیر نیازمند تیم فنی قوی، بودجه بیشتر و زمان طولانی‌تری برای طراحی، توسعه و تست است، اما در نهایت می‌تواند منجر به خلق یک مارکت‌پلیس منحصربه‌فرد و مقیاس‌پذیر شود.

دراپ شیپینگ

دراپ‌شیپینگ (Dropshipping) یک مدل کسب‌وکار آنلاین است که در آن فروشنده بدون نیاز به نگهداری موجودی کالا، محصولات را به مشتریان می‌فروشد. در این روش، زمانی که مشتری سفارشی ثبت می‌کند، فروشنده آن سفارش را مستقیماً به تأمین‌کننده یا تولیدکننده ارجاع می‌دهد و تأمین‌کننده محصول را مستقیماً برای مشتری ارسال می‌کند. بنابراین فروشنده نقش واسطه را ایفا می‌کند و تمرکز اصلی‌اش بر بازاریابی، جذب مشتری و پشتیبانی است، نه انبارداری و ارسال کالا.
مزیت اصلی دراپ‌شیپینگ این است که هزینه راه‌اندازی اولیه بسیار پایین است و نیازی به سرمایه‌گذاری روی خرید عمده کالا یا مدیریت انبار وجود ندارد. البته در کنار مزایا، چالش‌هایی مثل کنترل کمتر روی کیفیت و زمان تحویل کالا نیز وجود دارد. این مدل به‌ویژه برای استارتاپ‌های کوچک یا کسانی که قصد دارند با ریسک کمتر وارد بازار فروش آنلاین شوند، جذاب است.

شباهت دراپ شیپینگ به مارکت پلیس

عدم نیاز به نگهداری موجودی کالا

در هر دو مدل، مالک پلتفرم نیازی به انبار کردن کالا ندارد. در مارکت‌پلیس، این مسئولیت بر عهده فروشندگان است؛ در دراپ‌شیپینگ، تأمین‌کننده کالا آن را نگهداری و ارسال می‌کند.

مدل کسب‌وکار بدون مالکیت کالا

هم در مارکت‌پلیس و هم در دراپ‌شیپینگ، صاحب پلتفرم مالک فیزیکی محصولات نیست و نقش واسطه‌ای بین خریدار و فروشنده یا تأمین‌کننده را ایفا می‌کند.
شباهت‌های مارکت پلیس و دراپ شیپینگ

تمرکز بر بازاریابی و جذب مشتری

در هر دو مدل، تمرکز اصلی صاحب کسب‌وکار روی جذب مشتری، برندینگ، طراحی تجربه کاربری و ایجاد اعتماد است، نه مدیریت زنجیره تأمین.

درآمدزایی از واسطه‌گری

درآمد در این دو مدل معمولاً از طریق کمیسیون، درصد فروش یا تفاوت قیمت خرید و فروش به‌دست می‌آید.

انعطاف‌پذیری در مقیاس‌پذیری

هر دو مدل این امکان را دارند که با افزودن فروشندگان یا تأمین‌کنندگان جدید، تنوع محصول را افزایش داده و بدون نیاز به زیرساخت بزرگ، کسب‌وکار را توسعه دهند.

تفاوت دراپ شیپینگ با مارکت پلیس

تعداد فروشندگان و تنوع تأمین‌کننده

در مارکت‌پلیس معمولاً چندین فروشنده مستقل محصولات خودشان رو عرضه می‌کنند، ولی در دراپ‌شیپینگ معمولاً یک فروشنده با یک یا چند تأمین‌کننده کار می‌کند و مشتری از محل تامین کالا اطلاعی ندارد.

مالکیت برند و تجربه کاربری

در دراپ‌شیپینگ، فروشنده صاحب فروشگاه و برند محسوب می‌شود و کل تجربه خرید (سایت، پرداخت، خدمات مشتری) تحت عنوان و برند دراپ شیپینگ شناخته می‌شود. اما در مارکت‌پلیس، برند اصلی متعلق به پلتفرم است و فروشندگان مستقل در دل اون فعالیت می‌کنند.

کنترل روی فروشنده‌ها و قوانین پلتفرم

در مارکت‌پلیس، فروشنده‌ها باید طبق قوانین پلتفرم فعالیت کنند و مدیر پلتفرم بر عملکرد آنها نظارت دارد. ولی در دراپ‌شیپینگ، فروشنده فقط با تأمین‌کننده‌ای که خود انتخاب کرده است تعامل دارد.

مدل درآمدی

مارکت‌پلیس‌ها معمولاً از کمیسیون هر فروش یا حق اشتراک فروشنده‌ها کسب درآمد می‌کنند؛ اما در دراپ‌شیپینگ، درآمد از تفاوت قیمت خرید از تأمین‌کننده و فروش به مشتری تأمین می‌شود.

سطح پیچیدگی فنی و عملیاتی

راه‌اندازی مارکت‌پلیس به زیرساخت پیچیده‌تری نیاز دارد (چندفروشندگی، مدیریت کمیسیون‌ها، تسویه حساب‌ها، پنل فروشنده و خریدار)، در حالی‌ که دراپ‌شیپینگ با روش‌های آسان‌تری مانند وردپرس هم قابلیت اجرا دارد.

مسئولیت خدمات پس از فروش

در مارکت‌پلیس‌ها معمولاً بخشی از پشتیبانی توسط خود فروشندگان انجام می‌شود، ولی در دراپ‌شیپینگ، مسئولیت کامل ارتباط با مشتری و رسیدگی به مشکلات بر عهده‌ی شرکت مجری است.

چه زمانی مارکت پلیس بسازیم؟

استفاده از مارکت‌پلیس زمانی منطقی و مؤثر است که کسب‌وکار شما به دنبال گسترش سریع، کاهش ریسک مالی و افزایش تنوع محصولات باشد. اگر می‌خواهید بدون نیاز به سرمایه‌گذاری سنگین روی تولید یا انبارداری، فروش خود را افزایش دهید، مارکت‌پلیس گزینه مناسبی است. همچنین، وقتی قصد دارید فروشندگان مختلف را جذب کنید تا تنوع کالاها و خدمات را بالا ببرید و مشتریان بیشتری جذب کنید، این مدل بسیار کارآمد خواهد بود. در واقع، اگر می‌خواهید نقش واسطه و تسهیل‌گر را ایفا کنید، تمرکزتان روی بازاریابی، جذب کاربران و ایجاد اعتماد باشد، مارکت‌پلیس بهترین انتخاب است. این مدل برای استارتاپ‌ها، کسب‌وکارهای نوپا و حتی شرکت‌های بزرگ که به دنبال تنوع‌بخشی به فروش و افزایش درآمد از طریق چندفروشندگی هستند، بسیار مناسب است.

چه زمانی دراپ شیپینگ راه اندازی کنیم؟

استفاده از دراپ‌شیپینگ زمانی مناسب است که بخواهید با سرمایه اولیه کم و ریسک پایین وارد بازار فروش آنلاین شوید، بدون اینکه نیاز به انبارداری یا مدیریت موجودی کالا داشته باشید. این مدل برای افرادی که تازه‌کار هستند یا قصد دارند به‌سرعت یک فروشگاه آنلاین راه‌اندازی کنند، ایده‌آل است. همچنین اگر تمایل دارید روی بازاریابی و جذب مشتری تمرکز کنید و بخش لجستیک و ارسال کالا را به تأمین‌کنندگان بسپارید، دراپ‌شیپینگ گزینه مناسبی است. البته، در این مدل کنترل کمی روی کیفیت کالا و زمان ارسال دارید، پس بهتر است با تأمین‌کنندگان معتبر همکاری کنید. به‌طور کلی، اگر دنبال راه‌اندازی کسب‌وکاری با پیچیدگی کمتر و بودجه کم هستید، دراپ‌شیپینگ یک انتخاب خوب محسوب می‌شود.

ویژگی‌های یک مارکت پلیس موفق

جذب و حفظ فروشندگان با کیفیت

مارکت‌پلیس موفق باید بتواند فروشندگان معتبر و متنوعی جذب کند و با ارائه امکانات و پشتیبانی مناسب، آن‌ها را در پلتفرم حفظ کند.

تجربه کاربری ساده و جذاب

طراحی رابط کاربری باید به گونه‌ای باشد که خریداران به راحتی بتوانند محصولات را جستجو، مقایسه و خرید کنند؛ همچنین پنل فروشندگان نیز باید کارآمد و آسان باشد.

مدیریت مؤثر کیفیت و خدمات پس از فروش

مارکت‌پلیس باید سیستم‌هایی برای تضمین کیفیت محصولات، رسیدگی به شکایات و پشتیبانی مشتریان داشته باشد تا اعتماد کاربران حفظ شود.

زیرساخت فنی قوی و پایدار

پلتفرم باید از نظر فنی پایدار، امن و سریع باشد و قابلیت اتصال به درگاه‌های پرداخت، سیستم‌های لجستیک و ابزارهای گزارش‌گیری را داشته باشد.

مدل درآمدی شفاف و منصفانه

داشتن یک مدل درآمدی مناسب مثل کمیسیون، حق اشتراک یا ترکیبی از آن‌ها که برای فروشندگان و مدیران سودآور باشد، به جذب و ماندگاری فروشندگان کمک می‌کند.

بازاریابی و جذب مشتری هدفمند

بدون مشتریان فعال و هدفمند، مارکت‌پلیس نمی‌تواند رشد کند. بنابراین استراتژی‌های بازاریابی قوی و تبلیغات موثر برای جذب کاربران ضروری است.

انعطاف‌پذیری و قابلیت توسعه

مارکت‌پلیس باید قابلیت افزودن امکانات جدید، توسعه دسته‌بندی‌ها و افزایش تعداد فروشندگان و محصولات را داشته باشد تا با رشد کسب‌وکار هماهنگ باشد.
برترین مارکت پلیس‌های ایرانی

راه اندازی مارکت پلیس در 5 مرحله

انتخاب بازار هدف

انتخاب دقیق بازار هدف یکی از مهم‌ترین و اولین مراحل راه‌اندازی مارکت‌پلیس است، زیرا موفقیت و رشد کسب‌وکار به شدت به شناخت درست نیازها و رفتار مخاطبان هدف بستگی دارد. وقتی بازار هدف به‌خوبی تعریف شود، می‌توان محصولات و خدمات متناسب با خواسته‌های آن‌ها ارائه داد، استراتژی‌های بازاریابی موثرتری تدوین کرد و تجربه خرید بهتری برای کاربران خلق نمود. این شناخت همچنین به جذب فروشندگان مرتبط کمک می‌کند و باعث می‌شود مارکت‌پلیس با سرعت بیشتری رشد کند و در رقابت بازار جایگاه خود را تثبیت نماید. بنابراین، سرمایه‌گذاری زمان و منابع کافی برای تحلیل و انتخاب بازار هدف، پایه‌ای قوی برای موفقیت بلندمدت مارکت‌پلیس فراهم می‌کند.

بررسی رقبا

بررسی رقبا به‌عنوان دومین مرحله مهم در راه‌اندازی مارکت‌پلیس نقش حیاتی در تعیین مسیر موفقیت کسب‌وکار دارد. با تحلیل دقیق رقبا، می‌توان فهمید که چه مدل‌های مارکت‌پلیسی در بازار هدف پراکندگی بیشتری دارند و کدام نوع تمرکز کاری (مثل B2B، B2C یا C2C) بیشتر پاسخگو است. به طور مثال، آمارها نشان می‌دهد که حدود ۴۰٪ از مارکت‌پلیس‌ها در حوزه B2C فعالیت می‌کنند که به دلیل جذب گسترده مشتریان نهایی محبوبیت زیادی دارد، در حالی که مارکت‌پلیس‌های B2B و C2C هرکدام سهم کمتری دارند. بررسی نحوه عملکرد رقبا، مدل درآمدی، استراتژی جذب فروشندگان و نوع محصولات ارائه شده، کمک می‌کند نقاط قوت و ضعف آن‌ها شناسایی شده و فرصت‌هایی برای تمایز کسب‌وکار خود ایجاد شود. این تحلیل به شما امکان می‌دهد تا با دید بازتر و استراتژیک‌تر وارد بازار شوید و شانس موفقیت مارکت‌پلیس خود را افزایش دهید.

ساخت MVP یا استفاده از قالب‌های آماده

ساخت MVP (حداقل محصول پذیرفتنی) یا استفاده از قالب‌های آماده به عنوان سومین مرحله مهم در راه‌اندازی مارکت‌پلیس به شما این امکان را می‌دهد که با کمترین هزینه و زمان، ایده خود را در بازار آزمایش کنید. طراحی MVP کمک می‌کند تا نسخه ساده و کارآمدی از پلتفرم خود را راه‌اندازی کرده و بازخورد اولیه کاربران و فروشندگان را دریافت کنید تا نقاط قوت و ضعف را شناسایی و بهبود دهید.
از طرف دیگر، استفاده از قالب‌ها و فروشگاه‌سازهای آماده مثل ووکامرس با افزونه‌هایی مانند دکان، یا فروشگاه‌سازهای بومی مانند سپهر، می‌تواند مسیر سریع‌تری برای ورود به بازار باشد و پیچیدگی‌های فنی را کاهش دهد. انتخاب بین این دو مسیر بستگی به منابع، زمان و هدف شما دارد، اما در هر صورت شروع با MVP یا قالب آماده، کلید رسیدن به موفقیت پایدار در ادامه مسیر است.

جذب فروشنده‌های اولیه

جذب فروشنده‌های اولیه یکی از حیاتی‌ترین مراحل در راه‌اندازی مارکت‌پلیس است که موفقیت کل کسب‌وکار را تحت تاثیر قرار می‌دهد. استفاده از روش‌های افیلیت مارکتینگ می‌تواند راهکار بسیار مؤثری برای این مرحله باشد؛ چرا که با ایجاد شبکه‌ای از همکاران و بازاریابان مستقل، فروشندگان و حتی مشتریان بالقوه را تشویق به معرفی فروشندگان جدید به پلتفرم می‌کند. در این روش، به ازای هر فروشنده یا فروش موفقی که از طریق معرفی انجام می‌شود، به افیلیت‌ها کمیسیون یا پاداش تعلق می‌گیرد. این استراتژی نه تنها هزینه جذب فروشنده‌ها را کاهش می‌دهد، بلکه باعث ایجاد اعتماد و اعتبار بیشتر در بازار می‌شود، چرا که معرفی‌ها از طریق افراد شناخته شده و معتبر صورت می‌گیرد. به این ترتیب، افیلیت مارکتینگ به عنوان ابزاری کارآمد برای افزایش تعداد فروشندگان اولیه و رشد سریع مارکت‌پلیس نقش مهمی ایفا می‌کند.

بازاریابی برای جذب مشتری

بازاریابی برای جذب مشتری به‌عنوان پنجمین مرحله کلیدی در راه‌اندازی مارکت‌پلیس اهمیت ویژه‌ای دارد، زیرا بدون مشتریان فعال، پلتفرم نمی‌تواند رشد و پایداری لازم را داشته باشد. استفاده از اینفلوئنسر مارکتینگ یکی از روش‌های مؤثر برای معرفی مارکت‌پلیس به جمع گسترده‌ای از مخاطبان هدف است؛ اینفلوئنسرها با اعتبار و نفوذ خود می‌توانند اعتماد کاربران را جلب کنند و باعث افزایش بازدید و خرید شوند. همچنین ارائه تخفیفات ویژه و پیشنهادات جذاب به مشتریان تازه‌وارد و کاربران وفادار، انگیزه خرید را افزایش می‌دهد و تجربه مثبت مشتری را تقویت می‌کند. ترکیب این دو استراتژی—اعتمادسازی از طریق اینفلوئنسرها و تحریک خرید با تخفیفات—باعث می‌شود مارکت‌پلیس به سرعت جایگاه خود را در بازار پیدا کند و مسیر رشد پایدار را طی نماید.

نتیجه گیری

با رشد مداوم اقتصاد دیجیتال، آینده‌ی مارکت‌پلیس‌ها در ایران و جهان بسیار روشن و رو‌به‌رشد پیش‌بینی می‌شود. در سطح جهانی، پلتفرم‌های چندفروشندگی به مدل غالب تجارت آنلاین تبدیل شده‌اند و در ایران نیز با افزایش استقبال کاربران و فروشندگان، فرصت‌های بی‌نظیری برای رشد در این حوزه وجود دارد. همین حالا یکی از بهترین زمان‌ها برای ورود به این بازار است؛ چون رقابت هنوز در بسیاری از حوزه‌ها اشباع نشده و ایده‌های نوآورانه می‌توانند به سرعت سهم بازار قابل توجهی کسب کنند. اگر شما هم ایده‌ای برای راه‌اندازی مارکت‌پلیس دارید، می‌توانید با پیشنهاد ویژه‌ی فروشگاه‌ساز سپهر شروع کنید؛ مسیری سریع، مقرون‌به‌صرفه و مجهز برای پیاده‌سازی و تست ایده‌تان با کمترین پیچیدگی فنی.